امامزاده داوود(ع)، یک سال پس از سیل

ساعت یک و سی دقیقه بامداد پنجشنبه ۶ مرداد ۱۴۰۱، بارش شدید و ناگهانی باران موجب ایجاد سیل در دره امام‌زاده داوود(ع) شد که با جاری شدن سیل، حجم زیادی آب و گل و لای به سوی پایین‌ دست به حرکت در آمد، این سیلاب با ساختمان امامزاده داوود برخورد کرد و باعث مرگ و مصدومیت شهروندان در این محدوده شد. سیلی که این روز را به یکی از کابوس‌های وحشتناک ساکنان و مردمانی تبدیل کرد که برای زیارت یا گذراندن شبی تابستانی به امامزاده داوود در منطقه کوهستانی شمال – غرب تهران رفته بودند. در حقیقت این سیل خاطره تلخ ۶۸ سال قبل را برای مجاوران و زائران این آستان مقدس، تازه کرد. سیل مخرب مرداد ماه سال ۱۳۳۳ که بر اساس گفته های مردم محلی ۵۰۰ کشته برجای گذاشت.

جریان سیل از بالای روستا شروع شد و به سمت امامزاده حرکت کرد. تقریباً ساعت یازده و نیم شب، بارش باران شروع شد و بعد از حدود ۲۰ دقیقه بارش ممتد، سیل خروشانی از سمت شمال و از سمت دره‌های پشت امامزاده وارد حریم حرم مطهر شد. جریان سیلاب به حدی بود که از روستا، باغ‌ها و جنگل‌هایی که عبور کرده بود هرچه در مسیرش بود از جمله تنه‌های درخت، آهن، سنگ، لجن و خیلی چیزهای دیگر را از جا کنده و با خودش حمل می کرد؛ وجود همین اشیای بزرگ متأسفانه باعث شد دهانه رودخانه مسدود شود و آب بالا بزند.

بر اساس گفته‌های اهالی روستا اگر سیلاب به داخل رودخانه هدایت می‌شد، هیچ کاری به داخل روستا نداشت و هیچ اتفاقی نمی‌افتاد. اما چون دهانه رودخانه مسدود شد، جریان سیلاب منحرف شد و پیچید داخل روستا و آمد پشت در امامزاده و آنقدر فشار سیلاب سنگین بود و امواج خروشانی داشت که در امامزاده را از جا کند؛ دیوار را تخریب کرد و وارد صحن امامزاده شد.

صحن امامزاده روی رودخانه واقع شده است. در همان یکی دو دقیقه اول جاری شدن سیل، کف صحن امام حسین (ع) امامزاده، شکافته شد و این سیل خروشان از همان شکاف به سمت پایین و به طرف رودخانه هدایت شد که اگر چنین نمی‌شد خسارت های بسیاری به ساختمان امامزاده وارد می شد. از این سیل، حدود دو یا سه متر لجن و گل و لای در صحن، داخل حرم، داخل ضریح مطهر و داخل صحن پایینی که به سمت رودخانه بود، به جا ماند.

حال پس از یکسال برای شنیدن صحبت اهالی روستای امامزاده داوود(ع) و بازدید از اقداماتی که در این محدوده برای بازسازی انجام شده است به این روستا رفتیم. این بازدید با همراهی بخشدار کن و از محل بخشداری در محدوده جنت آباد تهران آغاز شد. در مسیر کوهستانی تا رسیدن به روستای امامزاده داوود می‌شد تعویض آسفالت مسیر که به تازگی انجام شده و ایمن سازی برخی محدوده ها برای مقابله با ریزش سنگ و تعریض جاده را دید اقداماتی که برخی از آنها همچنان در حال انجام است.

در مسیر، محمد تاجیک بخشدار کن توضیحاتی از شب وقوع حادثه و تلاش یکساله برای بازسازی روستا ارائه می‌کرد؛ خودش از اهالی این منطقه نیست ولی با تعصب خاصی از منطقه صحبت می کند؛ چند جمله از سختی های روند بازسازی می گوید و بلافاصله ادامه می دهد مردم حق دارند در این سیل آسیب دیدند و خسارت خوردند. شب وقوع سیل به همراه دهیار روستای امامزاده داوود(ع) جزو اولین نفراتی بودند که به روستا رسیدد و در مسیر نقاطی را نشان می‌دهد که در شب حادثه به دلیل افتادن درختان و حمل وسایل حجیم بسته شده بود و امروز هیچ اثری از سیل در آن نقاط دیده نمی شد.

در حال حاضر با جلوگیری از چرای بی رویه و محدود کردن آن در ارتفاعات منطقه، رشد پوشش گیاهی قابل مشاهده است و این امر یکی از عواملی است که می‌تواند از بروز سیل‌های مخرب جلوگیری کند.

به ورودی روستای امامزاده داوود(ع) رسیدیم؛ دهیار روستا هم به ما پیوست تا در تشریح روند بازسازی به ما کمک کند؛ انتظار داشتیم در همین ورودی روستا آثار سیل سال گذشته هنوز قابل مشاهده باشد؛ اما خوشبختانه آستان مطهر کاملا بازسازی شده و هیچ اثری از آن سیل باقی نمانده و آنطور که اهالی روستا می گفتند به بازارچه کنار حرم نیز در سیل آسیب زیادی وارد نشده بود. برای همین داخل بازارچه نیز همانند حرم همه چیز به روال عادی برگشته بود و زائران در حرم و بازار مشغول زیارت و خرید بودند. شلوغی بازار در ساعت‌های صبح که ما برای بازدید رسیده بودیم نشان از رونق کسب و کار در روستا داشت. از ورودی روستا خانه‌ها مشخص هستند که به گفته دهیار بیشتر آنها زائرسرا است و در سیل سال گذشته هم با توجه به اینکه سیل در پایین دست روستا اتفاق افتاد بود به خانه‌ها و زائرسراها هیچ آسیبی وارد نشده بود.

در حقیقت کار در روستای امامزاده داوود(ع) در فصل بهار و تابستان رونق دارد؛ چرا که حضور زائران نیز برای زیارت فصلی است. ساکنان همیشگی این روستا تعداد کمی هستند که در همه فصل ها در روستا حضور دارند. خانه ها در بالادست امامزاده ساخته شدند و در سیل آسیب ندیدند و امروز نیز اهالی در خانه بودند و زائرسراها نیز پذیرای زائران امامزاده داوود بودند. مسیر بازارچه را پیاده ادامه دادیم تا به پشت امامزاده و تقریبا آخرین مغازه‌های بازارچه رسیدیم حالا بقایای سیل ویران کننده سال گذشته دیده می‌شود. رودخانه‌ای که هنوز آب از میان سقف ریخته شده به درون رودخانه و بقایای مغازه‌های تخریب شده عبور می‌کند.

سیل از بالاترین نقطه روستا یعنی پل کنار شهربازی که جاذبه گردشگری روستا قلمداد می شود به سمت پایین سرازیر می شود و در ابتدای ورود به روستا سقف رودخانه را تخریب می‌کند و با ورود وسایلی که آب از بالا دست با خود حمل کرده بوده مسیر رودخانه بسته می‌شود و آب بالا می زند. ۲۵ مغازه را در ابتدای روستا تخریب می‌کند، به شکلی که بنا و هر آنچه که در مغازه‌ها بوده با خود به پایین دست می‌برد و کمی جلوتر آب و گل و لای از صحن پشتی وارد آستان مطهر امامزاده داود می‌شود و با ریزش سقف صحن امامزاده در همان لحظات اولیه آب بار دیگر به سمت رودخانه هدایت می شود. رودخانه‌ای که دقیقا در سمت راست امامزاده و پایین تر از بازارچه قرار دارد.

در آخرین نقطه روستا علاوه بر وجود ۲۵ مغازه تخریب شده که تنها چند تیرآهن و دیوارهای ناقص از آن باقی مانده؛ بقایای پیکان وانتی در کنار رودخانه قابل مشاهده است که به گوله ای از آهن تبدیل شده. همین باقی مانده در یک لحظه قدرت مخرب سیل و آنچه در شب حادثه به مردم منطقه گذشته را نمایش می دهد. املاک این محدوده با تصویب طرح ساماندهی رودخانه باید از هر طرف ۴ متر عقب نشینی کنند تا از این پس رودخانه امامزاده داوود حریم داشته باشد. ۲۵ مغازه تخریب شده در حریم و حتی بالای رودخانه در بستر بنا شده بودند و در سیل ویران شدند. در همین محدوده پل قدیمی وجود دارد که به گفته بخشدار کن به زودی با پلی مستحکم تعویض می‌شود، پلی که بخش‌های اصلی آن در ابتدای ورودی روستا گذاشته شده؛ بزودی منتقل و نصب می‌شود تا با آغاز اقدامات عمرانی برای بازسازی مغازه‌ها در ترددها مشکلی وجود نداشته باشد.

کمی پایین تر از مغازه های تخریب شده و ابتدای بازارچه، اهالی روستا جمع شده بودند که گویا متوجه حضور خبرنگار ایسنا و بخشدار و دهیار شده بودند و از قطع گاز در بخشی از روستا گلایه داشتند که حامد فتحعلی دهیار روستا با اشاره به فعالیت رستوران‌های درون بازارچه حرم می‌گوید: گاز و برق در روستا وصل شده و تنها بالادست روستا و بخشی که از رودخانه عبور می کند هنوز گاز متصل نشده است.

اهالی که از گذشتگان خود خاطره سیل های ویران کننده در منطقه را شنیده بودند حال، خود نیز خاطره تلخی از سیل سال گذشته در ذهن دارند و نگران هستند که بار دیگر چنین حوادثی تکرار شود و نسل به نسل این خاطره تلخ تکرار شود. هنوز غم از دست دادن جوانان روستا در سیل سال گذشته تازه است و با خبرنگار ایسنا از نگرانی برای بازسازی مغازه‌ها و نبود سرمایه برای این کار گفتند و از بخشدار کن هم درخواست داشتند روند بازسازی هرچه زودتر انجام شود.

از نگرانی‌هایی که اهالی روستای امامزاده داوود(ع) مطرح می‌کردند در ارتباط با خریداری املاک تخریب شده بود که پیشنهاد می کردند این املاک توسط دولت خریداری شود که حامد فتحعلی، دهیار روستای امامزاده داوود در پاسخ به این دسته از اهالی اظهار می‌کند: امامزاده داوود با مردم روستا معنی دارد و ما قصد نداریم با خرید املاک مردم را از روستا بیرون کنیم؛ امروز دولت برای بازسازی و نوسازی، تسهیلات پرداخت می‌کند و امتیازاتی ارائه می‌دهد که تنها نیاز به مشارکت اهالی روستا دارد.

یکی از اهالی روستا با اشاره به نبود سرمایه در دست اهالی روستا و عدم استقبال سرمایه گذار در روستا به دلیل فصلی بودن کسب و کار در محدوده، می افزاید: مردم روستا پس از کرونا و سیل متحمل زیان بسیاری شده‌اند.

تاجیک، بخشدار کن که در این بازدید ما را همراهی می‌کرد، در پاسخ به نگرانی اهالی روستا، عنوان می‌کند: اهالی می توانند با پیدا کردن سرمایه گذار و مشارکت خود شهروندان برای تخریب و نوسازی، از تسهیلات و کمک های قانونی بهره بگیرند. با توجه به تراکم اضافی که داده می شود و تسهیلات، قطعا برای سرمایه گذاری به صرفه است.

یکی دیگر از اهالی ادامه می دهد: کسبه سهل انگاری کرده اند و مغازه ها را بیمه نکرده اند و امروز هم نباید به دنبال گرفتن پول از دولت باشیم امامزاده داوود(ع) پتانسیل اقتصادی گسترده‌ای دارد که اگر مشارکت ما اهالی باشد نوسازی و بازسازی اتفاق می افتد؛ اما نباید فرصت را از دست بدهیم و باید به گونه‌ای عمل کنیم که در کمترین زمان ممکن خسارت ها جبران شود و هزینه‌های بازسازی برمی‌گردد ولی فرصت را نباید از دست بدهیم.

در ادامه بازدید محمد تاجیک بخشدار کن در تشریح شب حادثه و جزییات خدمات رسانی ها پس از سیل می گوید: شبی که سیل در امامزاده داوود(ع) جاری شد قبل از صادر شدن هشدارهای هواشناسی به همراه تعدادی از نمایندگان مردم تهران در مسجد نظام مافی میز خدمتی داشتیم؛ با شدت گرفتن بارش به سمت روستا حرکت کردیم که در مسیر متوجه شدیم سیل وارد روستا شده و برخی مسیرها نیز مسدود شده است.

وی با اشاره به تشکیل جلسه مدیریت بحران در محل حادثه در شب حادثه ادامه می‌دهد: همه چیز در روستا تاریک و بحرانی بود. دستورات از سوی مدیریت بحران کشور صادر شد و در شرایطی که زائران و مردم سرگردان شده بودند در کمترین زمان ممکن با کمک مدیریت بحران منطقه ۵، محلی برای اسکان زائران و مردم روستا فراهم شد و حدود ۷۰۰ زائر از روستا منتقل شدند.

بخشدار کن ادامه می‌دهد: در حالی که تا نیمه‌های صحن امامزاده از گل و لای پوشیده شده بود، نمی دانستیم چه تعداد از زائران داخل گل و لای هستند و در همان دقایق اول ۷ نفر با کمک نیروهای آتش نشانی و هلال احمر از میان گل و لایی که وارد امامزاده داوود شده بود، نجات پیدا کردند و سه نفر را هم از داخل ضریح بیرون آوردیم و سعی شد تا رسیدن مسئولان شهرستانی و استانی اقدامات اولیه حوزه مدیریت بحران انجام شود و آرامش روانی به مردم داده شود.

به گفته تاجیک، متأسفانه ۲۲ نفر در این حادثه فوت کردند که ۳ نفر از این افراد محلی و تعدادی زائر بودند. ۲۵ باب مغازه تخریب شد و خسارت مالی زیادی با توجه به اینکه اجناس و بنای مغازه‌ها از بین رفت، ایجاد شد و با توجه به اینکه مغازه‌ها بیمه نداشتند روند جبران خسارت ها بسیار سخت و طولانی تر شد. ضمن اینکه طی این یک سال چندین بار کمک های مومنانه انجام شد و تلاش شد با پرداخت تسهیلات بخشی از این خسارت ها جبران شود و در حوزه نوسازی و بازسازی نیز امتیازات و تسهیلاتی برای اهالی روستا در نظر گرفته شده است.

وی در بخش دیگری از صحبت های خود از تصویب طرح «ساماندهی رودخانه امامزاده داوود» پس از این اتفاق تلخ به عنوان تضمین جلوگیری از تکرار سیل های مخرب در این محدوده خبر داده و می‌افزاید: روستای امامزاده داوود(ع) دوران سیل زیادی داشته و منطقه به واسطه کوهستانی بودن و حوزه آبریز رودخانه و بارش ها، مستعد سیل است و در ادوار گذشته به دلیل اینکه سقف رودخانه پوشیده شده بود و حریم و بستر آن مشخص نشده بود سیل‌هایی در این محدوده رخ داده است؛ اما در یک سال گذشته پس از انجام مطالعات یکبار برای همیشه بستر و حریم رودخانه امامزاده داوود تعیین تکلیف شد که برای جلوگیری از بروز اتفاقات مشابه می تواند بسیار حائز اهمیت باشد.

بخشدار کن با اشاره به اینکه در حال حاضر تقریبا روستا به حالت عادی بازگشته، ادامه می‌دهد: مردم کسب و کار خود را از سر گرفته‌اند و به زائران و مسافران ارائه خدمات می‌دهند و در حقیقت مردم به جریان زندگی روزانه بازگشته‌اند و با تصویب طرح ساماندهی رودخانه بزودی می‌توانیم ۲۵ باب مغازه‌ای که آسیب دیده بودند را بازسازی کنیم تا آنها نیز به کار خود بازگردند.

تاجیک با تأکید بر لزوم مشارکت شهروندان برای تسریع روند بازسازی در روستای امامزاده داوود(ع) می‌گوید: طرح آب منطقه‌ای بخش کن در اداره کل آب منطقه ای مصوب و وارد کمیسیون شده و ۱۸‌ مرداد ماه جاری کسبه و مردمی که مغازه‌هایشان در حریم و بستر رودخانه است می‌توانند مستندات خود مبنی بر مالکیت را به آب منطقه‌ای ارائه کنند تا تشریفات قانونی آن طی شود. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز نسبت به اصلاح طرح هادی روستا اقدام کرده تا حریم و بستر رودخانه مشخص شود و خدمات مناسبی به اهالی و کسبه ارائه شود؛ بر همین اساس درخواست ما از کسبه ای که در سیل به مغازه آنها آسیب و خسارت وارد شده این است که درخواست خود را به دهیاری ارائه کنند و نسبت به اخذ پروانه تخریب و نوسازی اقدام کنند تا هرچه زودتر حریم و بستر رودخانه به طور کامل آزاد شود و با بازسازی املاک روستا به حالت عادی بازگردد.

وی ادامه می دهد: در طرح ساماندهی، ۸ متر برای بستر رودخانه و از هر طرف ۴ متر حریم تعین شده است که روند آزادسازی حریم آغاز شده و در حال حاضر ساحل سمت راست املاک عقب نشینی کرده و تقریبا آزادسازی انجام شده است و عقب نشینی و آزادسازی ساحل سمت چپ نیز به زودی آغاز خواهد شد. ۷ ملک به صورت کامل در حریم قرار دارند که حدود ۳۰۰ متر است که با هماهنگی بنیاد مسکن ما عوض هایی به مالکان داده خواهد شد تا مشکل آنها برطرف شود. همچنین با کمک نمایندگان تهران در مجلس شورای اسلامی، ۱۵ میلیارد تومان از محل اعتبارات ملی و ۲ میلیارد تومان از محل اعتبارات کمیته برنامه ریزی شهرستان برای آبخیزداری و آبخوان داری بالادست روستا امامزاده داوود اختصاص پیدا می کند تا از بروز سیل های مخرب در این محدوده جلوگیری شود.

بخشدار کن در پاسخ به سوالی درباره روند لایروبی و پاکسازی گل و لای در درون آستان مطهر شرف‌الدین داود الحسنی نیز با اشاره به اینکه این آستان بیمه بوده است، اظهار می‌کند: با همکاری و کمک خوب همه دستگاه های معین همچون شهرداری مناطق ۵ و ۲۲، مدیریت بحران استان و شهرداری تهران، هلال احمر، آتش نشانی تهران، سپاه و بسیج روند لایروبی از فردای حادثه آغاز و پس از یک هفته گل و لای پاکسازی شد. به حمدالله امروز استان تکمیل شده و شاهد حضور زائران در آن هستیم. ضریح و سرداب امامزاده داوود با همکاری اهالی و گروه های جهادی زودتر از زمانی که پیش بینی می شد به صورت کامل پاکسازی شد و امروز تقریبا هیچ آثاری از سیل در آستان باقی نمانده است.

لینک گزارش منتشر شده در خبرگزاری ایسنا

انتهای پیام